ІНФАРМАЦЫЙНЫ ЛІСТ аб выкананні патрабаванняў заканадаўства пры арганізацыі дзейнасці студэнцкіх атрадаў
Летняя пара-гэта магчымасць моладзі правесці час з карысцю і рэалізаваць сваё права на працу.
Штогод установамі адукацыі, грамадскім аб’яднаннем» Беларускі рэспубліканскі саюз моладзі ” і яго арганізацыйнымі структурамі, надзеленымі правамі юрыдычнай асобы, іншымі моладзевымі грамадскімі аб’яднаннямі (далей – накіроўвалыя арганізацыі) ажыццяўляецца фарміраванне студэнцкіх атрадаў.
Парадак арганізацыі дзейнасці студэнцкіх атрадаў на тэрыторыі Рэспублікі Беларусь вызначаны Палажэннем аб парадку арганізацыі дзейнасці студэнцкіх атрадаў на тэрыторыі Рэспублікі Беларусь, зацверджаным Указам Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 18 лютага 2020 г. № 58 (далей – Палажэнне).
Асобныя пытанні арганізацыі дзейнасці студэнцкіх атрадаў, уключаючы фарміраванне і спыненне дзейнасці студэнцкага атрада, паўнамоцтвы кіраўніка (намесніка кіраўніка), правы і абавязкі ўдзельнікаў студэнцкага атрада, аховы працы, пажарнай бяспекі і медыка-санітарнага забеспячэння ў студэнцкім атрадзе вызначаны Інструкцыяй аб парадку арганізацыі дзейнасці студэнцкіх атрадаў, зацверджанай пастановай Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь ад 7 чэрвеня 2012 г. № 60.
Студэнцкія атрады ажыццяўляюць дзейнасць у галіне адукацыі, аховы здароўя, аховы навакольнага асяроддзя, будаўніцтва, сельскай гаспадаркі, а таксама ў сферы вытворчасці тавараў і аказання паслуг у арганізацыях, якія ажыццяўляюць адпаведныя віды дзейнасці (Далей – якая прымае арганізацыя). Студэнцкія атрады, сфармаваныя з удзелам асоб 14-16 гадоў, пераважна ажыццяўляюць дзейнасць у сферы вытворчасці тавараў і аказання паслуг, аховы навакольнага асяроддзя, сельскай гаспадаркі.
Звяртаем увагу, што прыцягваючы да працы непаўналетніх (асоб, якія не дасягнулі васемнаццаці гадоў) неабходна ўлічваць абмежаванні, устаноўленыя для іх заканадаўствам, у прыватнасці нормы артыкулаў 114, 117, 274, 275, 276 Працоўнага кодэкса Рэспублікі Беларусь (далей – ПК), артыкулы 16 Закона Рэспублікі Беларусь «Аб ахове працы», пастановы Міністэрства працы і сацыяльнай абароны Рэспублікі Беларусь ад 15 кастрычніка 2010 г. № 144 ” аб устанаўленні пераліку лёгкіх відаў работ, якія могуць выконваць асобы ва ўзросце ад чатырнаццаці да шаснаццаці гадоў», пастановы Міністэрства працы і сацыяльнай абароны Рэспублікі Беларусь ад 27 чэрвеня 2013 г. № 67 «аб устанаўленні спісу работ, на якіх забараняецца прымяненне працы асоб маладзей васемнаццаці гадоў», пастановы Міністэрства аховы здароўя Рэспублікі Беларусь ад 13 кастрычніка 2010 г. № 134 «аб устанаўленні гранічных нормаў ўздыму і перамяшчэння непаўналетнімі цяжараў уручную».
Абавязкі па забеспячэнні аховы працы пры выкананні работ студэнцкім атрадам ўскладаюцца як на накіроўвалую, так і на бок, які прымае
Так, згодна з пунктам 8 Палажэння паміж накіроўвалай і прымаючай арганізацыямі павінен заключацца дагавор, які вызначае ўмовы дзейнасці студэнцкага атрада з улікам патрабаванняў заканадаўства аб працы, у тым ліку аб ахове працы, а таксама абавязацельствы прымаючага арганізацыі па забеспячэнні ўмоў размяшчэння, харчавання, аплаты працы ўдзельнікаў студэнцкага атрада.
Падбор відаў работ для студэнцкіх атрадаў, у склад якіх уваходзяць студэнты, навучэнцы ўстаноў сярэдняй спецыяльнай і прафесійна-тэхнічнай адукацыі, па магчымасці павінен ажыццяўляцца з улікам профілю іх падрыхтоўкі.
У АБАВЯЗКОВЫМ парадку ўсе асобы маладзей васемнаццаці гадоў прымаюцца на працу толькі пасля папярэдняга медыцынскага агляду і ў далейшым, да дасягнення васемнаццаці гадоў, штогод падлягаюць абавязковаму медыцынскаму агляду.
Накіроўвалыя арганізацыі павінны забяспечыць навучанне ўдзельнікаў студэнцкага атрада асновам заканадаўства аб працы і аб ахове працы, правядзенне інструктажоў па маючай адбыцца дзейнасці.
Якая прымае арганізацыя абавязана забяспечыць для студэнцкага атрада адпаведныя дамове аб’екты і віды работ і стварыць на кожным працоўным месцы здаровыя і бяспечныя ўмовы працы, заключыць з удзельнікамі студэнцкіх атрадаў адпаведныя працоўныя або грамадзянска-прававыя дагаворы, праводзіць навучанне, інструктаж і праверку ведаў па пытаннях аховы працы.
Акрамя таго, на арганізацыю, якая прымае, ускладзены абавязак па забеспячэнні ўдзельнікаў студэнцкага атрада сродкамі індывідуальнай абароны ў адпаведнасці з Інструкцыяй аб парадку забеспячэння работнікаў сродкамі індывідуальнай абароны, зацверджанай пастановай Міністэрства працы і сацыяльнай абароны Рэспублікі Беларусь ад 30 снежня 2008 г. № 209.
Таксама інфармуем, што праваадносіны, якія вынікаюць з грамадзянска-прававых дагавораў, рэгулююцца Грамадзянскім кодэксам Рэспублікі Беларусь (далей – ГК) і Указам Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 6 чэрвеня 2005 г. № 314 «Аб некаторых мерах па абароне правоў грамадзян, якія выконваюць работу па грамадзянска-прававых і працоўных дагаворах».
Па агульнаму правілу, у адпаведнасці з пунктам 1 артыкула 20 ГК грамадзянская дзеяздольнасць асобы (здольнасць грамадзяніна сваімі дзеяннямі набываць і ажыццяўляць грамадзянскія правы, ствараць для сябе грамадзянскія абавязкі і выконваць іх) у поўным аб’ёме ўзнікае з надыходам паўналецця, гэта значыць па дасягненні асобай 18-гадовага ўзросту. Менавіта з гэтага ўзросту магчыма заключэнне дагавора падраду з фізічнай асобай без якіх-небудзь абмежаванняў пры ўмове, што яно не з’яўляецца недзеяздольным.
Для непаўналетніх ва ўзросце ад чатырнаццаці да васемнаццаці гадоў, пры заключэнні грамадзянска-прававога дагавора (здзяйсненні здзелкі), неабходна атрыманне пісьмовай згоды сваіх законных прадстаўнікоў – абодвух бацькоў, усынавіцеляў або папячыцеляў (пункт 1 артыкула 25 ГК).
Здзелка ж, дасканалая непаўналетнім, якія не дасягнулі чатырнаццаці гадоў (малалетнім), нікчэмная. Да такой угодзе прымяняюцца правілы, прадугледжаныя часткай другой і трэцяй пункта 1 артыкула 172 ГК (пункт 1 артыкула 173 ГК).
У адпаведнасці з артыкулам 6 ПК абавязацельствы, якія ўзнікаюць на падставе дагавораў, прадугледжаных грамадзянскім заканадаўствам, не трапляюць пад дзеянне ПК.
Такім чынам, нормы заканадаўства аб працы, у тым ліку ўстаноўлены парадак прыёму работнікаў на працу, правы і абавязкі работнікаў і наймальнікаў, дзяржаўныя гарантыі па аплаце працы работнікаў, гарантыі і кампенсацыі, рэжым працы і адпачынку, працоўныя і сацыяльныя адпачынкі, дысцыплінарная і матэрыяльная адказнасць работнікаў, на грамадзянска-прававыя адносіны не распаўсюджваюцца.
Зыходзячы з выкладзенага, з мэтай забеспячэння абароны правоў працаўладкоўваюцца асоб, якія не дасягнулі васемнаццацігадовага ўзросту, у тым ліку ўдзельнікаў студэнцкіх атрадаў, пры прыёме на працу мэтазгодна заключаць з кожным з іх працоўны дагавор. У адпаведнасці з патрабаваннямі артыкулаў 18, 19 ТК працоўны дагавор заключаецца ў пісьмовай форме і павінен змяшчаць абавязковыя ўмовы і звесткі.
У 2022 годзе пры правядзенні абследаванняў аб’ектаў, на якіх была арганізавана праца ўдзельнікаў студэнцкіх атрадаў, тыповымі парушэннямі патрабаванняў заканадаўства з’явіліся:
незазабеспячэнне ўдзельнікаў студэнцкіх атрадаў сродкамі індывідуальнай абароны;
парушэнне парадку правядзення навучання, інструктажу, стажыроўкі і праверкі ведаў па пытаннях аховы працы;
нездавальняючая арганізацыя працоўных месцаў;
заключэнне з удзельнікамі студэнцкіх атрадаў грамадзянска-прававых дагавораў з парушэннем патрабаванняў Указа Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 6 ліпеня 2005 г. № 314;
парушэнні арганізацыі правядзення абавязковых медыцынскіх аглядаў.
Выяўленыя парушэнні сведчаць аб неналежным выкананні асобнымі службовымі асобамі сваіх абавязкаў, прадугледжаных заканадаўствам, пры рэгуляванні працы моладзі ў студэнцкіх атрадах.
Улічваючы выкладзенае, у мэтах захавання працоўных правоў удзельнікаў студэнцкіх атрадаў, а таксама папярэджання няшчасных выпадкаў пры выкананні імі работ, рэспубліканскім органам дзяржаўнага кіравання, іншым дзяржаўным арганізацыям, падпарадкаваным Ураду Рэспублікі Беларусь, аблвыканкамам і Мінскаму гарвыканкаму, ГА «БРСМ» прапануецца:
1. Давесці дадзены ліст да кіраўнікоў арганізацый, якія накіроўваюць і прымаюць удзельнікаў студэнцкіх атрадаў.
2. Запатрабаваць ад вышэйназваных кіраўнікоў забяспечыць выкананне патрабаванняў заканадаўства Рэспублікі Беларусь пры арганізацыі дзейнасці студэнцкіх атрадаў.